Postać Procurator Patriarchae apud Sedem Apostolicam (tj. Patriarchalnego Prokuratora przy Stolicy Apostolskiej) jest jednym z urzędów właściwych Kościołom Wschodnim, opisanych w Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium: “patriarcha może mieć Prokuratora przy Stolicy Apostolskiej, mianowanego przez siebie, za zgodą Papieża Rzymskiego” (CCEO 61). Ponieważ jest to władza własna patriarchy za zgodą papieża, nie wymaga ona interwencji Synodu Patriarchalnego, chociaż może on roztropnie poprosić o radę Synod lub niektórych eparchów będących członkami Synodu.
Siedziba Prokuratury Patriarchatu Maronitów znajduje się w Rzymie, pod tym samym adresem co Papieskie Kolegium Maronickie, które mieści się przy Via di Porta Pinciana, 18 (00187, Rzym).
Jeśli chodzi o precyzję terminologiczną, możemy zauważyć, że w ostatecznym tekście CCEO zmieniono terminy consensus (zgoda) na assensus (zgoda) oraz habet (ma) na habere potest (może mieć): “habere potest a se de asenso prævio Romani Pontificis nominatum” (tzn. może mieć [procurator], za uprzednią zgodą Papieża Rzymskiego, mianowanego przez niego samego [przez patriarchę]).
Prawna postać Patriarchalnego Prokuratora przy Stolicy Apostolskiej nie jest przedstawicielem patriarchy, lecz mandatariuszem, który w imieniu patriarchy prowadzi różne sprawy związane z Kościołem maronickim (lub danym kościołem patriarchalnym) przed dykasteriami i kongregacjami Kurii Rzymskiej. W tym miejscu można zauważyć, że organ konsultacyjny zaproponował ponowne wprowadzenie słowa apocrisiarius przed procuratorem (tj. “Patriarcha apocrisiarium vel procuratorem apud Sedem Aposolicam habet”), ale propozycja ta nie została przyjęta, ponieważ termin apocrisiarius odnosi się do starożytnej koncepcji patriarchalnego przedstawiciela przed dworem cesarskim; jest to zatem termin bardziej zgodny ze słowem “ambasador”. Prokurator nie jest więc ambasadorem patriarchy przy Stolicy Apostolskiej, ani delegatem patriarchalnym, ani nuncjuszem patriarchalnym.
Brzmienie kanonu 61 o postaci Prokuratora Patriarchalnego w CCEO zachęca do podkreślenia koncepcji kościelnej komunii – communio – między patriarchą a papieżem. Z jednej strony, użycie terminu Stolica Apostolska – a nie Stolica Apostolska czy Stolica Rzymska – daje hegemonię Stolicy Apostolskiej (Rzym), ponieważ w szerokim sensie zarówno stolice Konstantynopola, Aleksandrii, Jerozolimy, jak i sama Antiochia są stolicami apostolskimi. A z drugiej strony fakt, że Papież Rzymski musi wyrazić zgodę – a nie zgodzić się lub dać pozwolenie – oznacza, że papież uznaje za celową propozycję lub życzenie patriarchy w swojej decyzji, którą podjął mianując swojego Prokuratora na Stolicę Apostolską. W ten sposób kościelna komunia, która istnieje między papieżem a maronickim patriarchą, jest stale podtrzymywana przez bliskość, nawet fizyczną (Prokurator musi mieszkać w Rzymie), którą oferuje urząd Patriarchalnego Prokuratora przy Stolicy Apostolskiej.
Jednym z najważniejszych prokurentów patriarchalnych przy Stolicy Apostolskiej dla maronitów był arcybiskup tytularny Sarepty, arcybiskup Emilio Eid (1925-2009). Emilio Eid (1925-2009), pobożny, prosty i uczony człowiek, znawca prawa kanonicznego, który jako Prokurator został mianowany przez papieża Jana Pawła II wiceprzewodniczącym Papieskiej Komisji ds. Rewizji Kodeksu Wschodniego Prawa Kanonicznego, odgrywając bardzo ważną rolę w rewizji i opracowaniu Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich (1990).
Bibliografia:
CECCARELLI-MOROLLI, Danilo, “La Figura del ‘Procurator Patriarchæ apud S. Sedem'”, Estratto da “Apollinaris” LXVIII (1995), 733-740, Rome: Pontificiæ Universitatis Lateranensis, Institutum Utriusque Iuris; PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI ORIENTALIS RECOGNOSCENDO, Nuntia, Cittá del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana: no. 2 1972, str. 45 i nr 22 1896, str. 47 (pobrane z http://www.delegumtextibus.va/content/testilegislativi/it/documenta/cceo/nuntia.html).
